Hendrik Jan Wolter (1873-1952)

RKD STUDIES

1.2 Ontwikkeling van het oeuvre

In 1899 keerde Wolter na zijn academische studie in Antwerpen goed geschoold terug naar Nederland en vestigde hij zich in Leusden. Zijn vroegst bekende werken schilderde hij in een overwegend naturalistische stijl, waarbij de exacte weergave van de alledaagse taferelen van de arbeidersklasse centraal staan en waarin zijn klassieke opleiding sterk naar voren komt. De Vlaamse Lotelingen (1898) [1] en De Steenbikker (1901) [2] zijn typerend voor deze tijd. Rond de eeuwwisseling schilderde hij ook geregeld boereninterieurs met moeders en kinderen op klein formaat, waarbij de stijl beïnvloedt lijkt te zijn door de Larense School [3].

Wolter reisde aan het begin van de twintigste eeuw vaak naar Amersfoort, waar hij een belangrijk deel van zijn jeugd had doorgebracht. Hier schilderde hij verschillende stadsgezichten, met name van de Zuid- en de Westsingel. Zijn Amersfoortse werk wordt gekenmerkt door bruin- en aardetinten [4]. Vandaag de dag zijn voorbeelden hiervan te bewonderen in Museum Flehite.

Wolters verhuizing naar Laren luidde stilistisch een nieuwe periode in. Onder invloed van zijn reizen naar Zuid-Engeland en van zijn tijdgenoten in het Gooi, zoals Co Breman en Jan Sluijters, verruilde hij een donker palet voor lichte, heldere kleuren. Hij liet de precieze stijl van zijn genreschilderijen achter zich en maakte zich een lossere schildertoets eigen. De boereninterieurs maakten plaats voor Engelse zee-, haven- en strandgezichten. In deze zin is Wolter een schoolvoorbeeld voor de strijd tussen de 'Bruinen' en de 'Blauwen' bij St. Lucas in 1913, zoals beschreven in de biografie. Wolter had kort daarvoor letterlijk bruin voor blauw ingewisseld.

In 1914 verhuisde hij, op 41-jarige leeftijd, van Laren naar Amsterdam. Vanuit het raam van zijn atelier op de Amsteldijk keek Wolter uit over de Amstel: een uitzicht dat een prominente plek zou innemen in zijn oeuvre. Zoals Monet dat deed bij zijn waterlelies, schilderde Wolter de Amstel op ieder moment van de dag en in elk jaargetijde. Met een losse, snelle toets en titels als Amstel in de sneeuw [5] en Amstel, donderbui [6] en afmetingen variërend van 15 x 20 cm tot 80 x 112 cm plaatste hij zich duidelijk in de impressionistische traditie.

Wolters aanstelling aan de Rijksakademie in 1924 betekende voor hem dat hij financieel niet meer afhankelijk was van zijn productie als kunstenaar. Ondanks zijn drukke bezigheden bleef hij in de jaren '30 en de vroege jaren '30 naast zijn baan nog veel schilderen. Hij reisde in deze periode geregeld naar Engeland, Frankrijk, Italië en Spanje, waar met name de kustplaatsen een belangrijke bron van inspiratie vormden (zie ‘Wolter als reizend kunstenaar’). Onderwerpen putte hij uit in de vorm van series. Met zijn kenmerkende losse toets schilderde Wolter zowel Nederlandse als buitenlandse stadsgezichten vaak meerdere keren. Deze series, onder andere van de Amstel, Amersfoort, Camogli en Polperro, variëren van olieverfschetsen tot volledig uitgewerkte composities.

Mede door Wolters verschillende nevenfuncties, was hij goed op de hoogte van recente artistieke ontwikkelingen en werkte hij nauw samen met vernieuwende en vooruitstrevende kunstenaars als Leo Gestel en Jan Sluijters. In tegenstelling tot zijn tijdgenoten, die na 1914 waren blijven experimenteren met de elkaar snel opvolgende kunststromingen uit de vroege twintigste eeuw, bleef Wolter trouw aan zijn sprankelende maar overwegend natuurgetrouwe stadsgezichten. Hieruit kan worden opgemaakt dat hij voor de modernere stromingen persoonlijk minder voelde. Wolter bleef met zijn schilderijen steeds dicht bij de werkelijkheid.

1
Hendrik Jan Wolter
De Vlaamse Lotelingen, 1898 gedateerd
Den Haag, kunsthandel Kunsthandel R. Polak

2
Hendrik Jan Wolter
De steenbikker, 1901 gedateerd

3
Hendrik Jan Wolter
huishoudelijk werk

4
Hendrik Jan Wolter
Gezicht op de Westsingel en het Sprengel in Amersfoort
Amersfoort, Museum Flehite

5
Hendrik Jan Wolter
Amstel in de sneeuw, 1918 gedateerd
Amsterdam, kunsthandel Mariska Alberts Van Smirren

6
Hendrik Jan Wolter
Optrekkende donderbui boven de Amsterdamse Amstel


Cookies disclaimer

While surfing the internet, your preferences are remembered by cookies. Cookies are small text files placed on a pc, tablet or cell phone each time you open a webpage. Cookies are used to improve your user experience by anonymously monitoring web visits. By browsing this website, you agree to the placement of cookies.
I agree